Cá niên

Từ chỗ chỉ là thức ăn bình thường cho gia đình, cá niên ở sông Liêng, giờ đã trở thành loại đặc sản của vùng đất Ba Tơ. Với giá bán hiện lên đến 400.000 đồng/kg, vì vậy cá niên được nhiều người dân sống ven con sông này săn lùng ráo riết.

Cá niên có môi trường sống rất riêng, chúng chỉ cư trú ở những con sông, suối có vùng nước chảy, nước trong xanh và nhiều đá ở tận thượng nguồn. Mùa sinh sôi phát triển của cá niên diễn ra rất nhanh, chỉ kéo dài từ tháng chạp cho đến tháng tư âm lịch năm sau tức vào tiết xuân, còn khoảng thời gian còn lại trong năm, cá xuất hiện thưa thớt hơn.
 

Cá niên thường khoảng bốn ngón tay và có màu rất đẹp. Bắt cá niên về, rửa sạch và mổ bụng lấy bộ lòng để riêng mà chế biến. Nếu muốn ăn cá niên nướng thì dùng tấm vỉ, sắp cá niên đầy vào cặp, rồi cặp lại để trên than hồng, trở qua trở lại thật đều tay chỉ trong 5 phút. Chén nước mắm ngon thêm chút gia vị ớt, tỏi, một ít chanh với dăm cái bánh tráng, một chút rượu gạo nguyên chất bạn đã có bữa ăn nhâm nhi khá thú vị. Xương cá niên giòn nhưng lại béo, thịt ngọt.
 

Có nhiều cách chế biến cá Niêng như: nấu canh, luộc, chiên xù… nhưng ngon nhất vẫn là cách niên nướng trui. Cá niêng kẹp vào gắp tre tươi, nướng trên than hồng hoặc vùi vào đống tro còn hực lửa, chỉ cần mỡ chảy xèo xèo, mùi thơm nức mũi là đã thấy ngon miệng rồi. Khi ăn phủi sạch lớp tro dính vào vảy cá và cắn từ đầu cá xuống đuôi cá, hay gỡ từng miếng thịt các vàng ươm chấm vào chén muối sống chấm giã chung với ớt xanh hoặc  ruột cá niêng chưng và lai rai cùng ly rượu tăm, thì chắc chắn món ăn này sẽ theo người thưởng thức đi đến cùng trời cuối đất.
 

Sau khi rửa cá thật sạch và không ướp bất kỳ gia vị nào thì dùng thanh tre được vót hay kim loại nhỏ rồi xuyên qua thân cá từ đầu tới đuôi để giữ cho cá chín thân vẫn thẳng hoặc dùng tấm vỉ nướng. Khi than đã rực hồng ta phải thường xuyên trở đều tay để từng con cá được chín vàng, tươm mỡ không bị cháy đắng và giữ được mùi vị thơm ngon. Khi cá đã được bày ra mâm ta dùng tay gỡ thịt hay cầm nguyên con cá chấm với nước chấm hay muối ớt pha tiêu… Cứ thế từ từ thưởng thức hương vị thơm ngọt và xen lẫn cảm giác đăng đắng rất thi vị của món cá niên nướng.

Cá niên thường được mua làm quà biếu vì hàm lượng dinh dưỡng và là loại cá quý hiếm chưa nuôi được.